Buz Adam Ötzi'nin Ölüm Sebebi Belli Oldu

Buzadam Ötzi, üzerinde yapılan her analizde yeni bir sırrını ortaya koyuyor. Nisan ayında açıklanan bir araştırmada, ağzında sağlam bir dişi bile olmadığı anlaşılan, aynı zamanda kalp hastalığı çektiği bilinen Ötzi’nin, şimdi de beyninde hasar olduğu tespit edildi. Araştırmacılar, Ötzi’nin sanıldığı gibi okla vurularak değil, başına aldığı darbeden ölmüş olabileceğini belirtti.

Avusturya’nın Ötztal Alpleri’nde 1991 yılında bulunan 5,300 yıllık mumya Ötzi, bilim dünyasının en çok analiz edilen ve bilime en çok katkı sağlayan mumyalardan biri olmaya devam ediyor. Yüzü ve vücudu yeniden canlandırılan, ölmeden önce ne yediği bilinen,  neden öldüğü ortaya çıkarılan, diş bozukluğu ve kalp rahatsızlığı çektiği anlaşılan Ötzi, şimdi de beyninde hasar olduğunu ortaya koydu.

45 yaşına ölen, dövmeleri olan ve tarımla ilgilendiği bilinen Ötzi, sebebi bilinmeyen bir kovalamacada aldığı ok darbesiyle ölmüştü. Binlerce yıl sonra Avusturya-İtalya sınırındaki Similaun buzulunda bulunan Ötzi, Orta Avrupa’nın Kalkolitik Çağı hakkında benzersiz bulgulara ulaşılmasını sağladı.

‘Avrupa’nın en eski mumyası’ unvanıyla ünlenen 1,65 m boyundaki Ötzi’nin neden öldüğü, sol omzunun altına saplı bulunan ok ucuna rağmen hala tartışılıyor. Bugün Feldthurns kasabasının bulunduğu bölgede çocukluğunun geçtiği düşünülen Ötzi,  birçok sağlık sorunu ve vücudundaki yaralarla, son yıllarını oldukça zor şartlarda geçirdiğini gözler önüne serdi.

Ötzi üzerinde 2007 yılında yapılan analizde, beynin arka tarafında iki koyu bölge tespit edilmişti. Dahası, buzadamın alnına şiddetli bir darbe aldığı anlaşılmış, bu darbenin ardından beyninin kafatasının arkasını çarptığı düşünülmüştü.

ÖLÜM SEBEBİ FARKLI OLABİLİR

Bilim insanları, bu darbelerin nasıl oluştuğunu anlamak için bilgisayar kontrollü endoskopi gerçekleştirdi. Donmuş olan bedenin beyninden, iğne başı büyüklüğünde iki numune alındı. Beyin numunelerinin incelenmesi sonucunda, şaşırtıcı sonuçlara ulaşıldı.

İlk olarak, birçok beyin proteiniyle beraber çok sayıda kan proteini tespit edildi. ‘Sinir hücrelerinin yapısının ve pıhtılaşmış kanın son derece iyi korunduğuna’ dikkat çeken bilim insanları, ‘pıhtılaşmış kanın, ölmeden önce Ötzi’nin başından yaralandığına işaret ettiğini’ belirtti.
Avrupa Bozen/Bolzano Akademisi (EURAC) tarafından gerçekleştirilen araştırmada yer alan Andreas Tholey, “Proteinler doku ve hücreler için belirleyici rol oynadığı gibi hücrelerde gerçekleşen birçok süreci gerçekleştiriyor... Bu sebeple proteinlerin tespit edilmesi belli bir dokunun fonksiyonunu anlamak için önemli” dedi.

Saarland ve Kiel ve diğer üniversitesilerden akademisyenlerin yer aldığı araştırmada, ‘Ötzi’nin sol omzuna isabet eden oktan değil, beyin hasarından da ölmüş olabileceği’ ifade edildi.

Dünyanın En Ünlü Mumyası: Apse Ağrısı Çekiyormuş

Dünyanın en ünlü mumyalarından biri olan ‘buz adam’ Ötzi, her yıl yeni bir sırrını ortaya koyuyor. Yeni araştırmalar, 5.300 yaşındaki mumyanın ağzında ciddi yara ve bozukluklar taşıdığını ortaya koydu. Ötzi’nin azı dişlerinin eksik olduğı, geride kalan dişlerinin tümünde ise aşınma olduğu anlaşıldı. Dahası, buz adamın bitmek bilmeyen apse ağrısıyla yaşadığı anlaşıldı.

İlk insanların günümüze ulaşan en iyi örneklerinden birini temsil eden buz adam Ötzi’nin, ölmeden önce ciddi ağız patolojisi (organ ve dokulardaki yaralanma ve bozukluklar) yaşadığı ortaya çıktı.

Avusturya’nın Tirol bölgesinin güneyindeki Ötztal Alpleri’nde 1991 yılında bulunan ve adını buradan alan Ötzi’nin diş ve ağız sağlığı hakkında iki yıl önce açıklanan bir raporda, buz adamın son derece sağlıksız bir diş yapısına sahip olduğu belirtilmişti.

ABD’nin San Diego kentinde düzenlenen mumya çalışmaları konferansında açıklanan bu bulgunun ardından, Avrupalı bilim insanları Ötzi’nin ağız sağlığının sanılandan daha kötü durumda olduğu anlaşıldı.

Zürih’teki Evrimel Tıp Merkezi’nde yapılan incelemelerde, Ötzi’nin neredeyse her türlü oral patolojiyi gösterdiği belirtildi. Discovery News’e açıklama yapan, İsviçre Mumya Projesi üyesi Frank Rühli, “Ötzi’de diş travması, periodontal hastalık ve muhtemelen lime hastalığına sahipti” dedi.

Bilim insanları, 1991’de keşfedilmesinden bu yana buz adam üzerinde sayısız analiz gerçekleştirdi. Aldığı yaralar nedeniyle öldüğü anlaşılan Ötzi, kahverengi gözlere sahipti, laktoz tahammülsüzlüğü çekiyordu ve genetik yapısı nedeniyle kalp rahatsızlığı çekme olasılığı çok yüksekti.

ZİYAFET ÇEKTİKTEN SONRA ÖLDÜ

Ötzi'nin canlandırılmış hali.

Ötzi’nin 2007 yılında yapılan bilgisayarlı tomografi taramasında (CT scan) oldukça vahşi bir şekilde öldüğü anlaşıldı. Taramada, Ötzi’nin köprücük altı atar damarına ok yediği ve hızlı bir kanama sonucu öldüğü ortaya çıktı.

Öte yandan, 2011’de yapılan araştırma, Ötzi’nin son yemeğinde karnını tıka basa dağ keçisi etiyle doldurduğunu göstermiş ve buz adamın ölmeden önce ziyafet çektiğini ortaya çıkarmıştı. İki yıl önce Rühli’nin araştırmacı olduğu Zürih Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen ve Science dergisinde yayımlanan araştırmada, Ötzi’nin ağzında çok sayıda çürük olduğu da ilk kez tespit edilmişti. Bilim insanları, ağız bozuklukları nedeniyle Ötzi’nin ölmeden önce ağzına da darbe almış olabileceğini düşünmüştü.

Ruhli, her ne kadar büyük bir ilgi görmüş olsa da, ‘Ötzi’nin dişlerine son 20 yılda çok az ilgi gösterildiğini’ ifade etti. İlk tespit edilen bozukluklar, ön dişler arasındaki aşırı boşluk ve azı dişlerinin eksik olduğuydu.

SAĞLIKLI TEK DİŞİ YOKTU

,

Rühli ve diş hekimi Roger Seiler, 2005’te yapılan bilgisayarlı tomografi verilerinden başlayarak elde edilen verileri yeniden değerlendirdi. European Journal of Oral Sciences dergisinde yayımlanan araştırmada, Ötzi’nin ağzına ait 3D model çıkarıldı.

Dört azı dişi olmayan Ötzi, geride kalan 28 dişinde aşınmaya sahipti, iki dişinin dokusunda ise aşırı bozulma vardı. Azı dişlerinin yokluğu nedeniyle ileri derecede periodontit çeken Ötzi, bu nedenle sürekli olarak şiddetli apse ağrısıyla yaşıyordu.

Dahası, iki yıl önce öne sürürüldüğü gibi, ön üst dişlerin muhtemelen darbe yemiş olduğu, aralarındaki boşluğun bu darbeden kaynaklanmış olabileceği belirtildi. Ötzi’nin ağzına aldığı darbenin, ölümünden birkaç hafta öncesine rastladığı ve ölümüyle ilgili olmadığı tespit edildi.

BESLENME ŞEKLİ OLUMSUZ ETKİLEDİ

Ötzi’nin, M.Ö 3255 yılında, 45 yaş civarında öldüğü düşünülüyor. Araştırmacılar, 40 yaşına kadar bir diş bile kaybetmediği anlaşılan Ötzi’nin, buna rağmen 10 yıl yaşamış olsaydı dişlerinin yarısından fazlasını kaybetmiş olacağı ifade edildi.

Ötzi’nin neden bu kadar kötü bir ağız ve diş sağlığına sahip olduğu sorusunun cevabı olarak, çevresel ve genetik faktörler gösterildi.

Rühli ve meslektaşları, Cilalı Taş Devri’nde tarımın güçlenmesiyle ilk insanların ekmek ve yulaf lapası gibi nişastalı besinleri daha fazla tükettiğini ve bu yüzden diş bozukluklarının arttığını belirtti.